Fort X – Orzechowce

[tab name=”Tab”] Fort X “Orzechowce”, to część IV, zachodniego odcinka obrony Twierdzy. Fort zbudowany został około 1880 r., położony ok 7 km. od Przemyśla we wsi Ujkowice. Był to fort dwu-wałowy, pancerny, podlegały mu 3 działobitnie, 2 forty pośrednie i 2 bazy zaopatrzeniowe tzw. Lacer Fort. Instalacje obronne w miarę wprowadzania do walki nowego typu uzbrojenia były systematycznie modernizowane, podobnie jak i konstrukcja samego fortu. W końcowym efekcie tych modernizacji fort był wyposażony w 4 działa kal. 80 mm. (po dwa w każdym z dwóch tradytorów na górnym wale fortu), oraz baterie pancerne umieszczone na wale dolnym.
[/tab]
[tab name=”Tab”] W roku 1896 r. odbyły się w Twierdzy manewry forteczne z udziałem Generalnego Inspektora Inżynierii i 17 generałów. Fort X Orzechowce w czasie trwania manewrów został ostrzelany ostrymi pociskami artyleryjskimi w celu sprawdzenia jego odporności na atak artyleryjski. Doświadczenia wyniesione z tego eksperymentalnego ostrzału miały służyć w przyszłości inżynierom do odpowiedniego zabezpieczenia innych fortów (min. rozebrano bramy wjazdowe do fortów, których zawalenie się sparaliżowało prawidłowe funkcjonowanie całego fortu). Podczas ostrzału, załoga forteczna wraz z komisją oceniającą, znajdowała się w wewnętrznych kazamatach.[/tab]
[tab name=”Tab”] Car Mikołaj II w czasie pobytu w Przemyślu, po poddaniu Twierdzy, w dniu 22 kwietnia 1915r. odwiedził Fort X Orzechowce podziwiając wraz ze swoją świtą jego instalacje obronne. Kilkadziesiąt dni później fort ten stał się powtórnie celem ostrzału artyleryjskiego, tym razem przez artylerię niemiecką.[/tab]
[tab name=”Tab”] Obecnie zniszczenia fortu ocenia się na ok. 80%, do czego walnie przyczyniła się również miejscowa ludność, która w latach 60 i późniejszych traktowała ruiny fortu jako źródło darmowego materiału  budowlanego. Mimo zniszczeń, ruiny fortu nawet dzisiaj robią ogromne wrażenie zarówno na przypadkowych turystach jak również miłośnikach sztuki obronnej XIX wieku. Zachowały się resztki koszar szyjowych, dwie baterie oraz lewy kojec, na którym zachował się fragment pancerza (Skody) chroniącego działka przeciw-szturmowe.[/tab]
[end_tabset]