[tab name=”1″]Twierdza Przemyśl – potężny zespół obiektów obronnych, jedna z 200 wielkich fortyfikacji stałych istniejących w Europie w 1914 roku oraz trzecia co do wielkości twierdza (po Antwerpii i Verdun). Po roku 1772, po pierwszym rozbiorze Polski, Galicja dostała się pod panowanie Cesarstwa Austriackiego. Tereny te, nazwane odtąd Królestwem Galicji i Lodomerii stały się ważne ze względów politycznych i militarnych. Po aneksji Galicji, Rada Wojenna Dworu powołała Państwową Komisję Fortyfikacyjną i delegowała grupę oficerów celem ustalenia najodpowiedniejszych miejsc do budowy fortyfikacji. Podczas oględzin brano pod uwagę zarówno Stryj, Lwów, Andrychów, Zaleszczyki i Przemyśl. Wzrost napięcia politycznego między Rosją a Austrią związany z wojną krymską stał się pretekstem do realizacji zadań związanych z budową umocnień. Twierdza została ulokowana na styku Kotliny Sandomierskiej i Karpat, ufortyfikowana na obu brzegach rzeki San, a jej celem była obrona Bramy Przemyskiej jako głównego placu zaporowego w Galicji do ochrony szlaków węgierskich oraz strategicznej linii kolejowej łączącej Lwów z Krakowem i Wiedniem.[/tab]
[tab name=”2″]Rok 1854 uważa się za początek budowy Twierdzy Przemyśl.W latach 60-tych powstały fortyfikacje polowe, otaczające miasto linią ciągłą wałów ziemnych oraz zaplecze koszarowe i techniczne. Budowano liczne kamienice jako domy mieszkalne dla oficerów i ich rodzin. Wznoszono cegielnie, koszary dla wojska, szpitale, piekarnie, młyny, baraki dla robotników, stajnie dla koni, magazyny żywności, kuźnie, ubojnie, garbarnie i wiele innych obiektów, które bardzo często służą do dnia dzisiejszego .Czas budowy Twierdzy określono na 24 lata. Załoga Twierdzy według pierwotnych założeń miała liczyć 21 tyś. ludzi, 705 dział i 1800 koni.[/tab]
[tab name=”3″]Faktycznie forty o charakterze stałym zaczęto wznosić intensywnie dopiero od roku 1878, przyczyną modernizacji był szybki postęp w artylerii, która dysponowała już lufami gwintowanymi o zwiększonym polu rażenia. Zmieniono w zawiązku z tym konstrukcje fortów a do budowy wprowadzono beton i żelazo. Budowano głownie obiekty Artyleryjskie oraz Pancerne. Dodatkowo po roku 1890 pojawił się nowy typ fortów – forty piechoty. Twierdza przemyska została podzielona na 8 odcinków obronnych, z których dwa stanowiły wewnętrzny pierścień obronny o obwodzie 15 km, a pozostałe siedem stanowiły zewnętrzny pierścień obronny o obwodzie 45 km. Na 17 wzgórzach wybudowano 42 forty, 15 głównych i 20 pomocniczych, 14 działobitni, 2 stałe linie okopów oraz dwie bazy dla piechoty. Forty zostały połączone ze sobą fortyfikacjami polowymi (okopy, ziemianki, stanowiska artylerii, drogi).[/tab]
[tab name=”4″]W roku1892 przeprowadzono pierwsze manewry w ówczesnej twierdzy, podczas których testowano wytrzymałość budowli obronnych przez ich bezpośredni ostrzał amunicją bojową. Manewry te nie wypadły jednak pomyślnie. Kolejne zaplanowane i przeprowadzone w 1896 wypadły lepiej, a ich efektem było między innymi przesunięcie dział z otwartych stanowisk artylerii na stanowiska zakryte, bądź ich opancerzenie. Rok 1896 przyniósł również wprowadzenie nowego typu dzieł. Oprócz fortów głównych i pośrednich, stworzono forty łącznikowe.[/tab]
[tab name=”5″]Ostatni etap budowy przypadł na rok 1914. Rozbudowano wtedy system obrony polowej, zwiększono liczbę punktów oporu, a także liczbę stanowisk artyleryjskich. Na wynik tych robót składało się 7 nowych fortów pośrednich, 24 schrony. W między-polach powstało 50 km zakrytych przekopów i linii dla piechoty oraz 200 nowych działobitni. Postawiono również zasieki o łącznej długości 1 tys. km oraz założono pola minowe. Dodatkowym zabezpieczeniem twierdzy miały być również tzw. przeszkody polowe czyli zasieki, pola minowe, rowy przeciwpiechotne. Znajdowały się one na ogół w odległości 1000 – 2000 m przed fortami i miały utrudniać piechocie dostęp do fortów w przypadku ataku bezpośredniego. W chwili wybuchu wojny twierdza stanowiła główny umocniony punkt oporu w wschodniej części monarchii austro-węgierskiej i nazywana była Bramą Węgier. Zdolność bojowa Twierdzy wynosiła ok. 75 % jej faktycznych możliwości i przedstawiała się następująco:
• Stan garnizonu Twierdzy – 128 tys. osób
• 14,5 tys. koni
• 1022 dział
[/tab]
[tab name=”6″]Początkiem sierpnia 1914 roku rozpoczęła się mobilizacja twierdzy. Wzmocnione zostały fortyfikacje polowe, postawiono zasieki, teren wokół fortów został oczyszczony i utworzono przeszkody terenowe. Wszystko to miało na celu powstrzymanie piechoty. Twierdza Przemyśl wyróżnia się pośród podobnych jej budowli aż trzema oblężeniami (rzecz niespotykana w dotychczasowej historii wojen) oraz najdłuższym okresem całkowitego oblężenia w oderwaniu od stałego rodzimego frontu (173 dni). Więcej wytrzymały jedynie; francuska twierdza Verdun oraz carska niezdobyta Twierdza Osowiec (203 dni) , które jednak nigdy nie walczyły w całkowitym okrążeniu.[/tab]
[end_tabset]
